3.2 Latar Belakang Perang Dunia

Perang Dunia berpunca daripada perkembangan nasionalisme dan imperialisme yang membawa kepada persaingan antara kuasa imperialis untuk mempertahankan kepentingan masing-masing. Persaingan ini mencetuskan Perang Dunia Pertama (1914 – 1918) dan Perang Dunia Kedua (1939 – 1945).

Faktor Tercetusnya Perang Dunia Pertama

Persaingan Kuasa-Kuasa Besar
Revolusi Industri mencetuskan persaingan dalam kalangan kuasa besar Eropah. Mereka bersaing untuk menguasai tanah jajahan bagi mendapatkan bahan mentah seperti petroleum, arang batu dan bijih timah untuk memenuhi keperluan industri serta kawasan untuk memasarkan hasil industri. Persaingan ini mencetuskan permusuhan antara kuasa besar Eropah seperti Jerman dan Perancis.
Pembentukan Pakatan Ketenteraan
Persaingan dan permusuhan antara kuasa besar Eropah mewujudkan dua pakatan ketenteraan iaitu Kuasa Tengah dan Pakatan Bertiga. Negara dalam pakatan berlumba-lumba menghasilkan senjata moden seiring dengan persaingan mendapatkan tanah jajahan.
Krisis Rantau Balkan
Krisis di rantau Balkan berlaku akibat permusuhan antara Austria-Hungary dengan Serbia. Austria-Hungary menuduh Serbia menghasut rakyat Austria berketurunan Serb berjuang membebaskan diri daripada pemerintahan Austria-Hungary. Krisis tersebut mencapai kemuncaknya apabila berlaku pembunuhan putera mahkota Austria-Hungary, Archduke Ferdinand dan isterinya, Sophie oleh pemuda Serbia.
Permusuhan Jerman-Austria dengan Austria-Hungary
Austria-Hungary, dengan sokongan Jerman, mengisytiharkan perang terhadap Serbia.
Pembunuhan pewaris takhta Austria-Hungary oleh pengganas Serbia
Pembunuhan Archduke Franz Ferdinand dan isterinya Sophie oleh seorang pemuda Serbia menjadi faktor serta-merta yang mencetuskan Perang Dunia Pertama.

Peristiwa Utama

28 Julai 1914: Austria-Hungary (disokong Jerman) mengisytiharkan perang terhadap Serbia.
30 Julai 1914: Rusia memberikan bantuan ketenteraan untuk mempertahankan Serbia.
1 Ogos 1914: Jerman mengisytiharkan perang terhadap Rusia.
3 Ogos 1914: Jerman mengisytiharkan perang terhadap Perancis yang menyebelahi Rusia. Jerman menceroboh Belgium untuk menyerang Perancis.
4 Ogos 1914: Britain menyertai Rusia dan Perancis memerangi Jerman.
Oktober 1914: Empayar Uthmaniyah menyertai peperangan dengan memihak kepada Kuasa Tengah.
Mac 1915: Itali menyertai Pakatan Bertiga (Perancis, Britain dan Rusia).
April 1917: Amerika Syarikat menyertai peperangan dengan memihak kepada Pakatan Bertiga.

Berakhirnya Perang Dunia Pertama

Kemenangan Pakatan Bertiga
Pelibatan Amerika Syarikat membawa kejayaan kepada Pakatan Bertiga pada tahun 1918.
Gencatan Senjata Jerman
Jerman dipaksa menandatangani gencatan senjata.
Persidangan Damai Paris
Persidangan Damai Paris diadakan pada 18 Januari 1919 untuk membincangkan syarat perdamaian selepas perang. Tujuannya adalah untuk memastikan Jerman tidak lagi menjadi ancaman kepada keamanan di Eropah.
Perjanjian Versailles
Perjanjian Versailles ditandatangani antara Jerman dengan Pakatan Bertiga. Antara syarat utama perjanjian ini termasuk Jerman perlu membayar pampasan perang, mengehadkan saiz angkatan tentera, dan menyerahkan wilayah dan tanah jajahan kepada Pakatan Bertiga.
Pengiktirafan Amerika Syarikat
Amerika Syarikat diiktiraf sebagai kuasa besar dunia selepas Perang Dunia Pertama.

Kesan Perang Dunia Pertama

Keruntuhan Pemerintahan Beraja
1. Jerman: Kerajaan Republik Jerman didirikan apabila Kaiser Wilhem II terpaksa turun takhta.
2. Empayar Austria-Hungary: Dinasti Habsburg berakhir apabila berlaku pemberontakan di wilayah yang dikuasainya.
3. Empayar Uthmaniyah dan Rusia: Sistem pemerintahan beraja berakhir di empayar Uthmaniyah dan Rusia.
Kemunculan Negara Baharu
1. Eropah: Lithuania, Estonia dan Latvia menjadi negara yang merdeka. Negara lain yang muncul di Eropah ialah Yugoslavia, Austria, Hungary dan Czechoslovakia.
Penubuhan Liga Bangsa-Bangsa
Liga Bangsa-Bangsa ditubuhkan untuk keamanan dan kerjasama antarabangsa.
Kesan Terhadap Negara Kita
- Raja-raja Melayu diminta menandatangani perisytiharaan perang yang menyokong dan taat setia kepada British.
- Undang-undang berkaitan dengan perang diluluskan oleh British, termasuklah memperuntukkan kuasa Pesuruhjaya Tinggi British untuk meletakkan negeri Melayu di bawah undang-undang tentera jika keadaan memerlukan.
- Kemakmuran ekonomi negeri Melayu dimanipulasi oleh British. Kos pembiayaan operasi British dalam Perang Dunia Pertama diperoleh daripada wang hasil bijih timah dan getah.

Soalan Lazim dan Istilah Penting

Kuiz Uji Kefahaman

Jawab soalan-soalan berikut dalam 2-3 ayat berdasarkan maklumat daripada sumber.

Huraikan faktor-faktor utama yang membawa kepada persaingan antara kuasa-kuasa besar Eropah sebelum Perang Dunia Pertama.
Apakah dua pakatan ketenteraan utama yang terbentuk di Eropah dan apakah kesan daripada pembentukan mereka?
Jelaskan peristiwa serta-merta yang menjadi pencetus kepada Perang Dunia Pertama.
Mengapakah Austria-Hungary mengisytiharkan perang terhadap Serbia?
Bagaimanakah penglibatan Amerika Syarikat pada tahun 1917 memberi kesan kepada keputusan Perang Dunia Pertama?
Apakah tujuan utama Persidangan Damai Paris diadakan pada tahun 1919?
Senaraikan dua syarat utama yang dikenakan ke atas Jerman di bawah Perjanjian Versailles.
Nyatakan dua kesan Perang Dunia Pertama terhadap sistem pemerintahan beraja di Eropah.
Namakan tiga negara baharu yang muncul di Eropah selepas berakhirnya Perang Dunia Pertama.
Terangkan bagaimana ekonomi negeri-negeri Melayu dieksploitasi oleh British semasa Perang Dunia Pertama.

Kunci Jawapan

Persaingan kuasa besar Eropah berpunca daripada Revolusi Industri. Kuasa-kuasa ini bersaing untuk menguasai tanah jajahan bagi mendapatkan bahan mentah seperti petroleum dan bijih timah, serta untuk mencari pasaran bagi hasil industri mereka, yang akhirnya mencetuskan permusuhan di antara mereka.
Dua pakatan ketenteraan yang terbentuk ialah Kuasa Tengah dan Pakatan Bertiga. Pembentukan pakatan ini wujud akibat persaingan dan permusuhan, yang menyebabkan negara-negara anggota berlumba-lumba menghasilkan senjata moden seiring dengan persaingan mendapatkan tanah jajahan.
Peristiwa serta-merta yang mencetuskan Perang Dunia Pertama ialah pembunuhan putera mahkota Austria-Hungary, Archduke Ferdinand, dan isterinya, Sophie. Pembunuhan ini dilakukan oleh seorang pemuda Serbia, yang memuncak-kan lagi Krisis Rantau Balkan.
Austria-Hungary mengisytiharkan perang terhadap Serbia kerana menuduh Serbia menghasut rakyat Austria berketurunan Serb untuk berjuang membebaskan diri daripada pemerintahannya. Dengan sokongan Jerman, Austria-Hungary menggunakan pembunuhan Archduke Ferdinand sebagai sebab untuk memulakan perang pada 28 Julai 1914.
Penglibatan Amerika Syarikat pada April 1917 dengan memihak kepada Pakatan Bertiga telah membawa kejayaan kepada pakatan tersebut. Kemenangan ini dicapai pada tahun 1918 dan akhirnya memaksa Jerman menandatangani gencatan senjata.
Persidangan Damai Paris diadakan pada 18 Januari 1919 untuk membincangkan syarat perdamaian selepas perang. Tujuan utamanya adalah untuk memastikan Jerman tidak lagi menjadi ancaman kepada keamanan di Eropah.
Dua syarat utama Perjanjian Versailles ialah Jerman dikehendaki membayar pampasan perang kepada Pakatan Bertiga. Selain itu, Jerman juga perlu mengehadkan saiz angkatan tenteranya serta menyerahkan wilayah dan tanah jajahannya.
Perang Dunia Pertama menyebabkan keruntuhan beberapa pemerintahan beraja. Di Jerman, Kaiser Wilhem II terpaksa turun takhta yang membawa kepada penubuhan Republik Jerman, manakala di Austria-Hungary, Dinasti Habsburg berakhir.
Tiga negara baharu yang muncul di Eropah selepas perang termasuklah Lithuania, Estonia, dan Latvia. Negara-negara lain yang turut terbentuk ialah Yugoslavia, Austria, Hungary dan Czechoslovakia.
Ekonomi negeri-negeri Melayu telah dimanipulasi oleh British untuk membiayai operasi perangnya. British telah menggunakan wang hasil daripada sumber utama seperti bijih timah dan getah untuk menampung kos pembiayaan dalam Perang Dunia Pertama.

Glosari Istilah Penting

Istilah	Definisi
Archduke Ferdinand	Putera mahkota Austria-Hungary. Pembunuhannya bersama isteri, Sophie, oleh seorang pemuda Serbia menjadi faktor serta-merta yang mencetuskan Perang Dunia Pertama.
Dinasti Habsburg	Dinasti pemerintah Empayar Austria-Hungary yang pemerintahannya berakhir selepas Perang Dunia Pertama akibat pemberontakan di wilayah-wilayah yang dikuasainya.
Imperialisme	Satu daripada punca Perang Dunia, merujuk kepada persaingan antara kuasa-kuasa imperialis untuk mempertahankan kepentingan masing-masing, terutamanya dalam usaha menguasai tanah jajahan.
Kaiser Wilhem II	Pemerintah Jerman yang terpaksa turun takhta selepas Perang Dunia Pertama, yang membawa kepada penubuhan Kerajaan Republik Jerman.
Krisis Rantau Balkan	Krisis yang berlaku akibat permusuhan antara Austria-Hungary dengan Serbia. Krisis ini memuncak dengan pembunuhan Archduke Ferdinand.
Kuasa Tengah	Salah satu daripada dua pakatan ketenteraan yang terbentuk di Eropah sebelum Perang Dunia Pertama. Antara anggotanya ialah Jerman, Austria-Hungary, dan Empayar Uthmaniyah.
Liga Bangsa-Bangsa	Sebuah pertubuhan antarabangsa yang ditubuhkan selepas Perang Dunia Pertama dengan matlamat untuk menjaga keamanan dan menggalakkan kerjasama antara negara.
Nasionalisme	Satu perkembangan yang menjadi punca Perang Dunia, yang mendorong persaingan antara kuasa-kuasa imperialis Eropah untuk mempertahankan kepentingan masing-masing.
Pakatan Bertiga	Salah satu daripada dua pakatan ketenteraan di Eropah sebelum perang. Anggota asalnya ialah Perancis, Britain, dan Rusia, dan kemudiannya disertai oleh Itali dan Amerika Syarikat.
Perjanjian Versailles	Perjanjian damai yang ditandatangani antara Jerman dengan Pakatan Bertiga selepas Perang Dunia Pertama. Perjanjian ini mengenakan syarat yang ketat ke atas Jerman.
Persidangan Damai Paris	Persidangan yang diadakan pada 18 Januari 1919 selepas perang untuk membincangkan syarat perdamaian dan memastikan Jerman tidak lagi menjadi ancaman kepada keamanan Eropah.
Revolusi Industri	Satu perkembangan yang mencetuskan persaingan ekonomi dalam kalangan kuasa besar Eropah untuk mendapatkan bahan mentah bagi industri dan pasaran untuk hasil industri mereka.