2.2 Perkembangan Idea Nasionalisme di Barat

Perkembangan nasionalisme di Barat merupakan satu gagasan yang bermula di sana dalam konteks sejarah tamadun Eropah pada zaman moden. Ia sering dikaitkan dengan idea pemerintahan sendiri, dan matlamatnya adalah untuk mengubah keadaan politik kepada sebuah kerajaan yang sah yang mengakui hak-hak warisan rakyat. Nasionalisme di Barat tersebar luas selepas berlakunya peristiwa-peristiwa penting.

Ciri-ciri Utama Nasionalisme di Barat
- Nasionalisme di Barat muncul sebagai reaksi terhadap sistem pemerintahan beraja yang dianggap menggugat hak dan kebebasan rakyat.
- Ia adalah gerakan politik, pembebasan, dan kemerdekaan.
- Terdapat gerakan yang bersifat anti-raja, seperti Revolusi Keagungan di England dan Revolusi Perancis.
- Terdapat juga perjuangan untuk membebaskan negara daripada penjajahan kuasa asing, seperti Revolusi Amerika.
- Istilah ‘nasionalisme’ berasal daripada perkataan Latin “nacio” yang bermaksud bangsa.
- Konsep bangsa mula diutamakan sebagai asas perpaduan, kemegahan, dan kedaulatan, melahirkan gagasan negara bangsa (nation-state) terutamanya selepas Revolusi Perancis 1789.
- Sebelum ini, taat setia dan perpaduan masyarakat Eropah berasaskan agama (Kristian) dan taat kepada raja atau dinasti.
- Selepas Revolusi Perancis, masyarakat Eropah menekankan identiti sebagai bangsa yang berdaulat dengan wilayah bebas.
- Mereka berpegang kepada falsafah sekular yang menolak kuasa raja mutlak, pengaruh golongan bangsawan, dan pihak gereja.
- Nasionalisme perspektif Barat mementingkan tanah air, bangsa, dan bahasa. Ia boleh menjadi pergerakan ideologi yang mengagungkan nasionalisme melebihi anutan keagamaan.
Peristiwa Penting dalam Perkembangan Nasionalisme di Barat
- Revolusi Keagungan (1688)
  - Berlaku di England.
  - Tujuan utama: Menegakkan kedaulatan parlimen dan hak asasi rakyat.
  - Punca: Raja James II menggubal undang-undang tanpa persetujuan parlimen. Baginda membelakangkan parlimen.
  - Tindak Balas: Ahli parlimen menentang pemerintahan raja berkuasa mutlak. Mereka disokong oleh Mary II dan suaminya, Raja William of Orange dari Belanda.
  - Kesudahan: Raja James II melarikan diri ke Perancis. Peralihan kuasa berlaku secara aman tanpa pertumpahan darah. Dikenali sebagai Revolusi Keagungan (Glorious Revolution).
  - Hasil: Konsep kedaulatan parlimen dan sistem raja berperlembagaan dimantapkan semasa pemerintahan Mary II dan William of Orange. Bill of Rights digubal, memberikan keutamaan kepada parlimen dalam menggubal undang-undang dan hak mengutip cukai.
  - Pengaruh Pemikiran John Locke: Ahli falsafah Inggeris ini dalam karyanya “Two Treatises of Government” mempopularkan prinsip raja berperlembagaan, menolak konsep raja berkuasa mutlak, dan menegaskan kerajaan diasaskan persetujuan rakyat, serta undang-undang perlu penuhi hak asasi manusia.
- Revolusi Amerika (1776)
  - Merupakan reaksi dan penentangan penduduk 13 koloni di Amerika terhadap penjajahan British.
  - Punca: British tidak melindungi hak rakyat Amerika walaupun sebahagian empayar British. British mengenakan pelbagai cukai melalui Akta Setem, Akta Pelayaran, Akta Gula, dan Akta Teh. Rakyat Amerika menggunakan slogan “tiada cukai tanpa perwakilan” kerana tiada wakil di parlimen British. Peristiwa “Jamuan Teh Boston” (1773) mencetuskan Perang Kemerdekaan Amerika.
  - Tindak Balas: Orang Amerika menubuhkan kongres di bawah pimpinan George Washington dan mengisytiharkan perang terhadap British.
  - Perisytiharan: Pada tahun 1776, Kongres meluluskan Deklarasi Kemerdekaan Amerika yang digubal oleh Thomas Jefferson.
  - Kesudahan: Revolusi berakhir apabila British mengakui kemerdekaan Amerika pada tahun 1783. 13 koloni digabungkan menjadi Amerika Syarikat yang mengamalkan pemerintahan demokrasi.
  - Tujuan: Berbeza dengan England/Perancis, Revolusi Amerika bertujuan membebaskan negara dari penjajahan asing.
- Revolusi Perancis (1789)
  - Tercetus daripada idea nasionalisme yang memperjuangkan kebebasan, persamaan, dan persaudaraan.
  - Dipelopori oleh golongan pemikir Perancis seperti Jean Jacques Rousseau dan Voltaire. Rousseau berpandangan suara rakyat atau hasrat umum adalah lebih tinggi dan penting daripada institusi raja dan birokrasi.
  - Sasaran: Raja Louis XVI (dianggap autokratik dan kejam) dan golongan bangsawan yang memonopoli keistimewaan, sementara rakyat tertindas dengan pelbagai cukai.
  - Tindak Balas: Golongan revolusi menggempur penjara Bastile, membebaskan tahanan politik. Mereka menggulingkan Raja Louis XVI. Rakyat bangkit menegakkan hak asasi manusia. Mereka inginkan bentuk pemerintahan demokrasi.
  - Tujuan: Menghapuskan peraturan lama terhadap pemusatan kuasa pemerintahan dan hak milik persendirian. Membolehkan golongan pertengahan mengkritik dan menilai pihak kerajaan.
  - Hasil: Revolusi Perancis membawa kemunculan Republik Perancis yang mengakhiri sistem pemerintahan beraja di Perancis. Ia berjaya menamatkan sistem pemerintahan beraja. Ia juga menyebabkan kemenangan berpihak kepada golongan kelas menengah yang kaya, hak mengundi dikuasai golongan berharta, tetapi gagal membela nasib golongan bawahan. Ia juga mendorong masyarakat Eropah beridentitikan bangsa.
Persamaan Ketiga-tiga Revolusi Penting di Barat
- Secara umumnya, persamaan dalam perjuangan ketiga-tiga revolusi ini adalah memperjuangkan hak dan kebebasan rakyat.
- Selain itu, Revolusi Keagungan dan Revolusi Perancis mempunyai persamaan dalam menentang kuasa mutlak raja.
Penyebaran dan Pengaruh Idea Nasionalisme Barat
- Idea nasionalisme yang muncul di Barat ini memberi kesedaran kepada rakyat di negara lain untuk memperjuangkan kedaulatan, hak, dan kebebasan mereka.
- Idea ini tersebar dan mempengaruhi rakyat hingga mencetuskan gerakan nasionalisme di Asia dan Asia Tenggara. Perkembangan nasionalisme di Asia merupakan kesinambungan idea nasionalisme di Barat kesan pertembungan dengan bangsa Eropah.

Soalan Lazim dan Istilah Penting

Kuiz Pengetahuan

Jawab soalan-soalan berikut dalam dua hingga tiga ayat berdasarkan maklumat daripada konteks sumber.

Apakah matlamat utama perkembangan idea nasionalisme di Barat?
Nyatakan dua ciri utama gerakan nasionalisme yang muncul di Barat.
Apakah punca utama yang mencetuskan Revolusi Keagungan (1688) di England?
Siapakah John Locke dan bagaimanakah ideanya mempengaruhi nasionalisme di Barat?
Apakah slogan yang digunakan oleh rakyat Amerika dalam menentang penjajahan British dan mengapakah ia digunakan?
Apakah perbezaan utama antara matlamat Revolusi Amerika berbanding Revolusi Keagungan dan Revolusi Perancis?
Siapakah dua tokoh pemikir Perancis yang mempelopori Revolusi Perancis dan apakah idea utama yang diperjuangkan oleh salah seorang daripada mereka?
Apakah peristiwa yang menandakan permulaan Revolusi Perancis dan apakah kesudahan revolusi tersebut terhadap sistem pemerintahan di Perancis?
Nyatakan persamaan yang dikongsi antara Revolusi Keagungan, Revolusi Amerika, dan Revolusi Perancis.
Bagaimanakah idea nasionalisme yang berkembang di Barat memberi kesan kepada kawasan lain di dunia?

Kunci Jawapan Kuiz

Matlamat utama nasionalisme di Barat adalah untuk mengubah keadaan politik kepada sebuah kerajaan yang sah yang mengiktiraf hak-hak warisan rakyat. Ia sering dikaitkan dengan idea pemerintahan sendiri dan bertujuan untuk memperjuangkan kedaulatan, hak, serta kebebasan rakyat.
Dua ciri utama nasionalisme Barat ialah ia muncul sebagai reaksi terhadap sistem pemerintahan beraja yang dianggap menggugat hak rakyat, dan ia bersifat anti-raja. Selain itu, ia juga merupakan gerakan yang memperjuangkan pembebasan negara daripada penjajahan kuasa asing.
Punca utama Revolusi Keagungan ialah tindakan Raja James II yang membelakangkan dan menggubal undang-undang tanpa mendapat persetujuan parlimen. Tindakan ini mendorong ahli parlimen untuk menentang pemerintahan raja yang berkuasa mutlak.
John Locke ialah seorang ahli falsafah Inggeris yang mempopularkan prinsip raja berperlembagaan melalui karyanya “Two Treatises of Government”. Beliau menolak konsep raja berkuasa mutlak dan menegaskan bahawa kerajaan perlu diasaskan atas persetujuan rakyat serta undang-undang mesti memenuhi hak asasi manusia.
Slogan yang digunakan ialah “tiada cukai tanpa perwakilan”. Ia digunakan kerana rakyat Amerika tidak mempunyai wakil di parlimen British, namun British tetap mengenakan pelbagai cukai seperti Akta Setem dan Akta Teh ke atas mereka.
Perbezaan utama ialah matlamat Revolusi Amerika adalah untuk membebaskan negara daripada penjajahan kuasa asing, iaitu British. Manakala, Revolusi Keagungan dan Revolusi Perancis pula bersifat anti-raja, bertujuan menentang pemerintahan beraja yang berkuasa mutlak dalam negara mereka sendiri.
Dua tokoh pemikir tersebut ialah Jean Jacques Rousseau dan Voltaire. Rousseau memperjuangkan idea bahawa suara rakyat, atau “hasrat umum”, adalah lebih tinggi dan penting daripada institusi raja dan birokrasi.
Peristiwa yang menandakan permulaan Revolusi Perancis ialah serangan terhadap penjara Bastile oleh golongan revolusi untuk membebaskan tahanan politik. Kesudahan revolusi ini adalah kemunculan Republik Perancis, yang sekaligus menamatkan sistem pemerintahan beraja di negara tersebut.
Persamaan umum bagi ketiga-tiga revolusi ini adalah perjuangan untuk hak dan kebebasan rakyat. Secara khususnya, Revolusi Keagungan dan Revolusi Perancis mempunyai persamaan dalam menentang kuasa mutlak raja.
Idea nasionalisme dari Barat telah menyebar luas dan memberi kesedaran kepada rakyat di negara-negara lain, khususnya di Asia dan Asia Tenggara. Idea ini mempengaruhi mereka untuk turut memperjuangkan kedaulatan, hak, dan kebebasan, mencetuskan gerakan nasionalisme di rantau tersebut.

Glosari Istilah Penting

Istilah	Definisi
Nasionalisme	Satu gagasan yang berasal dari Barat, berkaitan dengan idea pemerintahan sendiri. Ia merupakan gerakan politik, pembebasan, dan kemerdekaan yang muncul sebagai reaksi terhadap pemerintahan beraja dan bertujuan membentuk kerajaan sah yang mengiktiraf hak rakyat. Ia berasal dari perkataan Latin “nacio” yang bermaksud bangsa.
Negara Bangsa (Nation-state)	Sebuah gagasan yang lahir terutamanya selepas Revolusi Perancis 1789, di mana konsep bangsa diutamakan sebagai asas perpaduan, kemegahan, dan kedaulatan.
Revolusi Keagungan (1688)	Peristiwa di England yang bertujuan menegakkan kedaulatan parlimen dan hak asasi rakyat. Ia berlaku secara aman tanpa pertumpahan darah apabila Raja James II digulingkan dan digantikan oleh Mary II dan William of Orange.
Raja Berperlembagaan	Satu sistem pemerintahan di mana kuasa raja dihadkan oleh perlembagaan. Konsep ini dimantapkan di England selepas Revolusi Keagungan dan dipopularkan oleh pemikir seperti John Locke.
Bill of Rights	Satu undang-undang yang digubal di England selepas Revolusi Keagungan. Ia memberikan keutamaan kepada parlimen dalam hal menggubal undang-undang dan hak untuk mengutip cukai.
Revolusi Amerika (1776)	Perjuangan 13 koloni Amerika menentang penjajahan British yang dianggap tidak melindungi hak mereka. Revolusi ini membawa kepada pengisytiharan kemerdekaan dan penubuhan Amerika Syarikat.
“Tiada cukai tanpa perwakilan”	Slogan yang digunakan oleh rakyat Amerika untuk menentang cukai yang dikenakan oleh British. Ia merujuk kepada fakta bahawa mereka tidak mempunyai wakil dalam Parlimen British untuk menyuarakan pandangan mereka.
Deklarasi Kemerdekaan Amerika	Dokumen yang digubal oleh Thomas Jefferson dan diluluskan oleh Kongres pada tahun 1776. Ia secara rasmi mengisytiharkan pemisahan 13 koloni daripada pemerintahan British.
Revolusi Perancis (1789)	Satu revolusi yang tercetus daripada idea nasionalisme yang memperjuangkan kebebasan, persamaan, dan persaudaraan. Ia menyasarkan pemerintahan autokratik Raja Louis XVI dan keistimewaan golongan bangsawan.
Republik Perancis	Bentuk pemerintahan yang muncul selepas Revolusi Perancis, yang secara rasminya menamatkan sistem pemerintahan beraja di Perancis.
Jean Jacques Rousseau	Seorang pemikir Perancis yang mempelopori idea Revolusi Perancis. Beliau berpandangan bahawa suara rakyat atau “hasrat umum” adalah lebih tinggi dan lebih penting daripada institusi raja dan birokrasi.
John Locke	Seorang ahli falsafah Inggeris yang karyanya, “Two Treatises of Government”, mempopularkan prinsip raja berperlembagaan dan menolak konsep raja berkuasa mutlak.