1.1 Latar Belakang Negara Bangsa Sebelum Kedatangan Barat

Sebelum kedatangan kuasa Barat, asas negara bangsa telahpun wujud di rantau ini, dibuktikan dengan kemunculan kerajaan-kerajaan Alam Melayu. Proses pembentukan negara bangsa ini mengambil masa yang panjang. Ciri-ciri negara bangsa ini kemudiannya diwarisi dan diteruskan oleh kerajaan-kerajaan seperti Kesultanan Melayu Melaka dan Kesultanan Johor-Riau.

Kerajaan-kerajaan Awal di Asia Tenggara

Beberapa kerajaan awal yang terkenal di Asia Tenggara termasuklah:

Kerajaan Funan: Kerajaan ini muncul seawal abad pertama. Wilayah pengaruhnya meliputi kawasan dari Sungai Mekong hingga Segenting Kra.
Kerajaan Champa: Muncul pada abad kedua. Raja Champa dianggap suci dan dikaitkan dengan Dewa Siva.
Kerajaan Srivijaya: Kerajaan ini berpusat di Palembang dan muncul sebagai sebuah empayar yang terkenal. Rakyat kerajaan Srivijaya membuktikan kesetiaan mereka dengan upacara persetiaan dan meminum air sumpah.
Kesultanan Melayu Melaka: Kesultanan ini muncul pada abad ke-15 dan mewarisi ciri-ciri negara bangsa daripada kerajaan Alam Melayu. Melaka mencapai kegemilangan dalam pelbagai aspek.
Kesultanan Johor-Riau: Kesultanan ini muncul pada abad ke-16 dan meneruskan ciri-ciri negara bangsa Kesultanan Melayu Melaka dengan penekanan kepada kepentingan Islam.

Ciri-ciri Negara Bangsa Kerajaan Alam Melayu

Kerajaan Alam Melayu mempunyai beberapa ciri negara bangsa yang utama:

Raja: Raja merupakan pemerintah tertinggi dan dibantu oleh para pembesar. Raja perlu ditaati dan dianggap suci oleh rakyat.
Undang-undang: Undang-undang dilaksanakan untuk menjamin kesejahteraan kerajaan. Undang-undang menjadi panduan dalam pentadbiran.
Wilayah Pengaruh: Merupakan kawasan yang rakyatnya menerima dan memperakui pemerintahan seseorang raja.
Rakyat: Penduduk yang menetap di sesebuah wilayah dan taat setia kepada raja serta tidak menderhaka.

Huraian Ciri-ciri Negara Bangsa

Raja sebagai Ketua Kerajaan dan Dibantu oleh Para Pembesar
1. Dalam kerajaan Alam Melayu, raja merupakan tonggak utama kerajaan. Baginda dibantu oleh pembesar dalam menjalankan pentadbiran.
2. Sistem Pembesar Empat Lipatan merupakan tonggak pentadbiran Melaka.
3. Sultan berkuasa dalam pemerintahan, peperangan, hubungan diplomatik dan agama.
Undang-undang Menjamin Keamanan dan Kesejahteraan
1. Undang-undang bertujuan untuk menjamin keamanan dan keharmonian sesebuah kerajaan.
2. Undang-undang juga berfungsi sebagai panduan kepada kerajaan untuk mentadbir.
3. Hukum Kanun Melaka dan Undang-Undang Laut Melaka merupakan undang-undang bertulis Kesultanan Melayu Melaka.
Wilayah Pengaruh Merupakan Kawasan Pemerintahan Seorang Raja
1. Wilayah pengaruh merupakan kawasan pemerintahan raja yang diterima dan diakui oleh rakyat.
2. Kerajaan Funan mempunyai wilayah pengaruh yang luas.
3. Kesultanan Melayu Melaka mempunyai wilayah pengaruh yang meliputi keseluruhan Semenanjung Tanah Melayu dan pantai timur Sumatera.
Rakyat Memberikan Kesetiaan kepada Raja
1. Rakyat merujuk kepada penduduk sesebuah wilayah yang memberikan kesetiaan kepada raja yang memerintah.
2. Rakyat Melaka menumpahkan taat setia kepada Sultan Melaka dan mematuhi undang-undang.

Soalan Lazim dan Istilah Penting

Kuiz Soalan Jawapan Pendek

Jawab soalan-soalan berikut dalam dua hingga tiga ayat, berdasarkan maklumat daripada sumber yang diberikan.

Apakah bukti yang menunjukkan kewujudan asas negara bangsa di Alam Melayu sebelum kedatangan kuasa Barat?
Nyatakan dua kerajaan awal di Asia Tenggara beserta abad kemunculannya.
Bagaimanakah kedudukan raja digambarkan dalam Kerajaan Champa?
Huraikan bagaimana rakyat Kerajaan Srivijaya membuktikan kesetiaan mereka kepada pemerintah.
Senaraikan empat ciri utama sebuah negara bangsa bagi kerajaan-kerajaan Alam Melayu.
Apakah yang dimaksudkan dengan konsep “wilayah pengaruh” dalam konteks kerajaan awal?
Namakan dua undang-undang bertulis yang diamalkan semasa zaman Kesultanan Melayu Melaka.
Terangkan sistem pentadbiran yang menjadi tonggak utama dalam Kesultanan Melayu Melaka.
Apakah bidang kuasa utama seorang Sultan dalam Kesultanan Melayu Melaka?
Bagaimanakah Kesultanan Johor-Riau meneruskan legasi negara bangsa Kesultanan Melayu Melaka?

Kunci Jawapan Kuiz

Bukti kewujudan asas negara bangsa di Alam Melayu sebelum kedatangan Barat ialah kemunculan kerajaan-kerajaan awal seperti Funan, Champa, Srivijaya, Kesultanan Melayu Melaka, dan Kesultanan Johor-Riau. Ciri-ciri negara bangsa ini diwarisi secara turun-temurun, membuktikan proses pembentukannya telah mengambil masa yang panjang.
Dua kerajaan awal ialah Kerajaan Funan (abad pertama) dan Kerajaan Champa (abad kedua). Kedua-duanya menunjukkan ciri negara bangsa yang jelas di Asia Tenggara.
Dalam Kerajaan Champa, raja dianggap suci dan dikaitkan dengan Dewa Siva. Ini menunjukkan adanya pengaruh keagamaan yang kuat dalam sistem politik dan sosial mereka.
Rakyat Srivijaya membuktikan kesetiaan melalui upacara persetiaan rasmi. Mereka meminum air sumpah sebagai tanda taat setia kepada raja.
Empat ciri utama ialah Raja, Undang-undang, Wilayah Pengaruh, dan Rakyat. Setiap satu membentuk struktur kenegaraan yang tersusun.
Wilayah pengaruh ialah kawasan yang rakyatnya menerima dan memperakui pemerintahan seorang raja. Ia menjadi sempadan kedaulatan sesebuah kerajaan.
Hukum Kanun Melaka dan Undang-Undang Laut Melaka ialah dua undang-undang bertulis utama di Kesultanan Melayu Melaka.
Sistem Pembesar Empat Lipatan menjadi asas pentadbiran Melaka, di mana Sultan dibantu oleh empat pembesar utama.
Sultan mempunyai kuasa mutlak dalam pemerintahan, peperangan, diplomasi, dan agama.
Kesultanan Johor-Riau meneruskan legasi Melaka dengan mengekalkan sistem negara bangsa dan menekankan kepentingan agama Islam dalam pemerintahannya.

Glosari Istilah Penting

Istilah	Definisi
Negara Bangsa	Sebuah entiti politik yang mempunyai ciri-ciri seperti raja, undang-undang, wilayah pengaruh, dan rakyat yang setia, yang telah wujud di Alam Melayu sebelum kedatangan kuasa Barat.
Kerajaan Alam Melayu	Merujuk kepada kerajaan-kerajaan yang wujud di rantau Asia Tenggara sebelum era kolonialisme, seperti Funan, Champa, Srivijaya, dan Melaka.
Raja	Pemerintah tertinggi dalam sesebuah kerajaan, dianggap suci, mesti ditaati, dan menjadi tonggak utama kerajaan.
Pembesar	Golongan pentadbir yang membantu raja dalam menjalankan urusan pemerintahan kerajaan.
Undang-undang	Peraturan yang dilaksanakan untuk menjamin kesejahteraan dan keharmonian kerajaan, serta menjadi panduan dalam pentadbiran.
Wilayah Pengaruh	Kawasan geografi di mana rakyatnya menerima dan memperakui pemerintahan seseorang raja.
Rakyat	Penduduk yang menetap di sesebuah wilayah, memberikan taat setia kepada raja, dan tidak menderhaka.
Dewa Siva	Salah satu dewa utama dalam agama Hindu yang dikaitkan dengan kesucian Raja Champa.
Upacara persetiaan	Sebuah ritual rasmi yang dijalankan oleh rakyat Kerajaan Srivijaya untuk membuktikan kesetiaan kepada pemerintah.
Air sumpah	Air yang diminum oleh rakyat Srivijaya semasa upacara persetiaan sebagai simbol ikrar taat setia mereka.
Sistem Pembesar Empat Lipatan	Struktur pentadbiran utama dalam Kesultanan Melayu Melaka di mana Sultan dibantu oleh empat pembesar utama dalam memerintah.
Hukum Kanun Melaka	Salah satu undang-undang bertulis utama di Kesultanan Melayu Melaka yang merangkumi pelbagai aspek jenayah dan sivil.
Undang-Undang Laut Melaka	Undang-undang bertulis di Kesultanan Melayu Melaka yang berkaitan dengan peraturan perdagangan, pelayaran, dan hal ehwal di laut.